Janusz Kusociński
27.10.2000
Edycja 2000 >>

Janusz Kusociński, pseud. Kusy (ur. 15 stycznia 1907 w Warszawie, zm. 21 czerwca 1940 w Palmirach) – polski lekkoatleta, złoty medalista olimpijski z Los Angeles w biegu na 10 000 m, srebrny medalista pierwszych mistrzostw Europy na dystansie 5000 m. Wielokrotny mistrz oraz rekordzista Polski w biegach średnich i długich.

Dzieciństwo spędził w Ołtarzewie, gdzie jego ojciec Klemens urzędnik kolejowy, posiadał małe gospodarstwo rolne. Janusz miał dwóch braci oraz trzy siostry. Najstarszy z braci Zygmunt (ur. 1894) zginął podczas I wojny światowej prawdopodobnie we Francji. Brat Tadeusz (ur. 1900) zginął podczas wojny polsko-bolszewickiej pod Zamościem w 1920. Najmłodsza i najukochańsza siostra Janusza (ur. 1906) zmarła w 1929, co Kusociński mocno przeżył. Najstarsza siostra i matka przeżyły wojnę, matka zmarła wkrótce po jej zakończeniu.

Sport zaczął amatorsko uprawiać od 1925 roku. Początkowo jako piłkarz, a później biegacz w Robotniczym Klubie Sportowym Sarmata w Warszawie. W 1928 ukończył Niższą Roczną Szkołę Sadowniczo-Ogrodniczą (d. Królewska Szkoła Sadowniczo-Ogrodowa) w Prószkowie, w obecnym powiecie opolskim. W 1931 został wybrany laureatem „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca roku. Po dłuższej przerwie zdał eksternistycznie maturę i w 1937 otrzymał świadectwo dojrzałości. W 1938 został absolwentem CIWF w Warszawie. Po ukończeniu studiów pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego, trener, dziennikarz. Był redaktorem naczelnym „Kuriera Sportowego”.

II wojna światowa

Jako kapral z cenzusem ochotniczo zgłosił się w kampanii wrześniowej do wojska i został wcielony do kompanii karabinów maszynowych II batalionu 360 Pułku Piechoty. Walczył w obronie stolicy, dwukrotnie ranny m.in. 25 września w obronie Fortu Czerniaków na ulicy Powsińskiej. 28 września 1939 został odznaczony Krzyżem Walecznych z rozkazu gen. Juliusza Rómmla. W czasie okupacji pracował jako kelner w barze „Pod kogutem” przy ulicy Jasnej, zwanej Gospodą Sportowców.

Zaangażował się wówczas w działalność niepodległościową. Gościom lokalu, w którym pracował dostarczał tajną podziemną prasę. Wśród sportowców zamierzał zorganizować komórkę Związku Walki Zbrojnej. Był członkiem podziemnej Organizacji Wojskowej „Wilki” (działał pod pseudonimem Prawdzic). Po jej dekonspiracji (denuncjacji przez Niemca Szymona Wiktorowicza) 26 marca 1940 został aresztowany przez Gestapo w bramie domu przy ulicy Noakowskiego 16, w którym mieszkał. Uwięziony początkowo na Mokotowie, następnie na Alei Szucha. Torturowany w celu wymuszenia zeznań w czasie przesłuchań przez Gestapo. W dniach 20-21 czerwca 1940 roku został wywieziony z Pawiaka transportem do Palmir pod Warszawą.

Zginął rozstrzelany w pobliżu Palmir, w Puszczy Kampinoskiej, w ramach akcji AB, mającej na celu eksterminację polskiej inteligencji. Razem z nim rozstrzelano: Macieja Rataja, marszałka Sejmu w II Rzeczypospolitej, Tomasza Stankiewicza, lekarza, wicemistrza olimpijskiego z igrzysk w Paryżu w 1924 w kolarstwie (4000 m na torze drużynowo), Mieczysława Niedziałkowskiego, członka ponadpartyjnego Komitetu Obywatelskiego przy Dowództwie Obrony Warszawy, Feliksa Żubera, lekkoatletę, uczestnika olimpiady w Amsterdamie w 1928.

Kariera sportowa

W dzieciństwie chętnie grywał w popularnego w Polsce palanta, którego porzucił dla piłki nożnej. Z zamiarem zrobienia kariery piłkarskiej grał w wielu amatorskich drużynach, a ostatecznie związał się z Robotniczym Klubem Sportowym Sarmata gdzie jako piłkarz grał w ataku. Piłkarska drużyna Sarmaty była jednak słaba i nie osiągała wówczas znaczących sukcesów co zniechęciło sportowca do dalszej gry. Jego kariera biegacza rozpoczęła się zupełnie przypadkowo w 1925 roku kiedy na zawodach zorganizowanych z okazji święta robotniczego zabrakło jednego zawodnika do sztafety. Zaproponowano udział Kusocińskiemu, a ten wyraził zgodę i jego drużyna wygrała.

Jako zawodnik bieganie rozpoczął w Sarmacie w 1926 w biegach na (800 i 1500 m). Był wielokrotnym mistrzem i rekordzistą Polski w biegach średnich i długodystansowych. Opracował własną metodę treningu długodystansowego tzw. interwałową. Pierwszym i jedynym trenerem Kusocińskiego był Estończyk Aleksander Klumberg. Intensywny trening zaaplikowany przez Klumberga i znaczny wkład pracy Kusocińskiego dały rezultaty. W 1928 został mistrzem Polski. W 1929 przeszedł z „Sarmaty” do K.S. „Warszawianka” i z tym klubem był związany do 1939.

Laureat Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1931).

Obok Stanisławy Walasiewiczówny był najpopularniejszym sportowcem Polski międzywojennej, również popularną postacią w warszawskich salonach. Czynnie uprawiał sport do wybuchu wojny w 1939. W Polsce jego największym rywalem był Józef Noji.

Prawdopodobnie pierwszymi zawodami poza granicami kraju, w których Janusz Kusociński brał udział, były Igrzyska Robotnicze w Pradze w roku 1927 (miał numer startowy 199).

Jego największym osiągnięciem sportowym było zdobycie złotego medalu na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles w 1932 roku gdzie w biegu na 10 000 metrów pokonał czołówkę światowych biegaczy, m.in. Finów Lauriego Virtanena i Volmari Iso-Hollo.

Osiągnięcia sportowe Janusza Kusocińskiego:

• złoty medal w biegu na 10 000 m na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1932 w Los Angeles (31 lipca 1932, 30:11,4)

rekordy świata w zawodach:

• w Antwerpii na 3000 m (19 czerwca 1932 z czasem 8:18,8)[1].
• na 4 mile (30 czerwca 1932, 19:02,6),
• 2. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Europy w 1934 (14:41,2),
• 5. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Europy w 1934,
• 25 rekordów Polski na różnych dystansach,
• 1. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Polski w 1930 i 1931,
• 1. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Polski w 1928, 1930 i 1931,
• 1. miejsce w biegu na 10 000 m na Mistrzostwach Polski w 1939,
• 1. miejsce w biegu na 800 m na Mistrzostwach Polski w 1932,
• 1. miejsce w biegach przełajowych w 1928, 1930 i 1931
• 1. miejsce w biegu na 3 mile podczas mistrzostw Wielkiej Brytanii w 1934[5]

Upamiętnienie

Na jego cześć od 1954 co roku odbywają się międzynarodowe zawody – Memoriał Janusza Kusocińskiego.

12 sierpnia 2009 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za osiągnięcia sportowe w dziedzinie lekkoatletyki” został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W Ożarowie Mazowieckim Janusz Kusociński został upamiętniony pomnikiem wystawionym przed pływalnią miejską oraz tablicą pamiątkową ustawioną na rogu ul. Tadeusza Kościuszki i Poznańskiej, w miejscu, w którym stał dom jego rodziców.

W Łodzi, Ostrowie Wielkopolskim, Radomiu, Włoszczowie oraz w Jastrzębiu Zdroju jedna z ulic nosi nazwę Janusza Kusocińskiego.

Pomnik lekkoatlety znajduje się także w Dolsku w Wielkopolsce. Jego imię noszą Szkoła Podstawowa nr 5 w Nowym Dworze Mazowieckim,Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi w Przytocznej, Szkoła Podstawowa nr 4 w Inowrocławiu, Szkoła Podstawowa nr 5 w Świdniku, Zespół Szkół nr 9 we Wrocławiu, Szkoła Podstawowa nr 3 w Zambrowie, Szkoła Podstawowa nr 27 w Bielsku-Białej, Publiczne Gimnazjum w Przyłęku, Publiczne Gimnazjum w Borowej (województwo dolnośląskie), Zespół Szkół Ogólnokształcących Sportowych nr 1 w Krakowie, a także klub sportowy UKS Kusy, stadion miejski w Gostyninie, stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Ostrzeszowie, jedna z ulic Piaseczna (mazowieckie), Włoszczowy (świętokrzyskie), Łodzi (łódzkie) oraz stadion Brwinowskiego Klubu Sportowego Naprzód. Jedna ze ścieżek w wiosce olimpijskiej w Monachium została nazwana jego nazwiskiem (Kusocinskidamm).

Tablica pamiątkowa przy Forcie Czerniaków przy ul. Powsińskiej 13 w Warszawie upamiętnia miejsce, gdzie został ranny w czasie obrony Warszawy w 1939.

Wojennym losom Janusza Kusocińskiego poświęcony jest film Ostatnie okrążenie z 1977.

W 2000 w pierwszej edycji Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie odsłonięto gwiazdę Janusza Kusocińskiego.

Źródło: Wikipedia

Powrót